ریز ازدیادی برخی اکوتیپ های بومی عناب در شرایط درون شیشه ای

عنّاب با نام علمی ziziphus jujuba mill. و مترادف rhamnus ziziphus l.، گیاهی از تیره rhamnaceae می باشد که یکی از گیاهان ارزشمند دارویی است و به دلیل برخورداری از انواع ویتامین، پکتین، آلکالوئید، ترکیبات فنلی و اسیدهای چرب حائز اهمیت است. همچنین این گیاه از دامنه سازگاری بالایی برخوردار است و به کم آبی مقاوم بوده که در بسیاری از مناطق به صورت دیم می روید. به منظور بررسی ریزازدیادی برخی اکوتیپ های بومی عناب آزمایش های مختلفی صورت گرفت. برای جوانه زنی بذر عناب دو اکوتیپ کوهپایه اصفهان و لاریم ساری، غوطه وری بذرهای این دو اکوتیپ در غلظت های مختلف اسید جیبرلیک (0، 100، 200 و 300 میلی گرم بر لیتر) به مدت 24 ساعت صورت گرفت که درصد جوانه زنی در غلظت های 100، 200 و 300 میلی گرم بر لیتر بیشتر از شاهد بود. در اولین آزمایش پرآوری دانهال های بوجود آمده اکوتیپ کوهپایه اصفهان در دو محیط کشت ms و ql دارای غلظت های مختلف bap (1، 2 و 3 میلی گرم بر لیتر) و iba (0/1 و 0/2 میلی گرم بر لیتر) کشت شدند. نتایج نشان داد که ارتفاع نوساقه در محیط کشت ms بیشتر از محیط کشت ql بود همچنین با افزایش غلطت bap از 1 به 3 میلی گرم بر لیتر، ارتفاع نوساقه کاهش پیدا کرد. بیشترین تعداد نوساقه مربوط به تیمار محیط کشت ms دارای 3 میلی گرم بر لیتر bap و 0/1 میلی گرم بر لیتر iba به مقدار 2/25 بود و کمترین مقدار کالوس به وزن 0/034 گرم مربوط به تیمار محیط کشت ql دارای 3 میلی گرم بر لیتر bap، 0/2 میلی گرم بر لیتر iba بود. در آزمایش دوم پرآوری نیز که بر روی اکوتیپ کوهپایه اصفهان انجام شد نوساقه-های بدست آمده در محیط ms دارای غلظت های مختلف ba (1، 2 و 3 میلی گرم بر لیتر)، tdz (0/5 و 1 میلی گرم بر لیتر) و iba (0/1 و 2/0 میلی گرم بر لیتر) کشت شد نتایج حاصل از آن نشان داد که با افزایش غلظت tdz از 0/5 به 1 میلی گرم بر لیتر از ارتفاع نوساقه کاسته شد همچنین ترکیب غلظت-های مختلف ba، tdz و iba موجب شیشه ای شدن نوساقه های درون شیشه ای و تولید بالای کالوس گردید. برای باززایی مستقیم، ریز نمونه برگ عناب اکوتیپ کوهپایه اصفهان در دو محیط کشت ms و 2/1ms دارای غلظت های مختلف bap 0/5، 1 و 1/5 میلی گرم بر لیتر) یا tdz (0/5، 1 و 1/5 میلی گرم بر لیتر) کشت گردید هر کدام از این تیمارها دارای 1 میلی گرم بر لیتر نیترات نقره بودند. باززایی مستقیم شاخه از نمونه برگ کشت شده در محیط ms و 2/1ms دارای 0/5 میلی گرم بر لیتر tdz و 1 میلی گرم بر لیتر نیترات نقره بدست آمد. برای ریشه دهی اکوتیپ کوهپایه اصفهان آزمایشی طراحی شد که در آن تیمار غلظت های مختلف iba (0/5، 1، 1/5 و 2 میلی گرم بر لیتر) یا naa (0/5، 1، 1/5 و 2 میلی گرم بر لیتر) و ترکیب iba و naa (0/5 میلی گرم بر لیتر iba و 1 میلی گرم بر لیتر naa و بالعکس) مورد بررسی قرار گرفت. محیط کشت مورد استفاده 2/1ms بود. ریشه زایی در محیط دارای غلظت های مختلف iba اتفاق افتاد و بیشترین تعداد ریشه مربوط به غلظت 1 میلی گرم بر لیتر iba بود. در تیمار غلظت های مختلف naa و ترکیب naa با iba ریشه زایی بدست نیامد. در آزمایش دوم ریشه زایی از محیط کشت 2/1ms همراه با 3 گرم بر لیتر زغال فعال استفاده شد. تیمارها شامل غلظت-های 1، 2 و 3 میلی گرم بر لیتر iba به تنهایی و ترکیب هر کدام از این غلظت ها با 0/5 میلی گر بر لیتر naa بود. ریشه زایی بدون تشکیل هیچ کالوسی اتفاق افتاد و بیشترین طول ریشه مربوط به تیمار 1 میلی گرم بر لیتر iba با میانگین 7/75 سانتی متر بود.